How to Format a Ebook

တျခားဟာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာလုပ္နည္း၊ ညာလုပ္နည္း စသည္ျဖင့္ ေရးတဲ့အခါမွာ အမ်ားစုက Microsoft Word ထဲမွာ ရိုက္ၿပီး pdf ဖိုင္ေလးေတြ ထုတ္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သူငယ္ခ်င္းေတြဆီ၊ ဒါမွမဟုတ္ blog စာမ်က္ႏွာဆီ ရွယ္ယာလုပ္လိုက္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခု အြန္လိုင္းေပၚမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ျမန္မာလိုေရးထားတဲ့ ebook ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ typography ပိုင္း အားနည္းေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

Typography အားနည္းတယ္ဆိုတာက Font Size ေတြကို ေခါင္းစဥ္အလိုက္၊ စာကိုယ္အလိုက္ အဆင္ေျပေအာင္ သတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိတာ၊ Body Text ေတြရဲ႕ Font Size ဟာ အရမ္းႀကီးလြန္းေနတာ၊ တခ်ိဳ႕ စာအုပ္ေတြမ်ားဆိုရင္ Text Alignment ကို Justify ေတာင္ လုပ္ထားျခင္းမရွိတာ စတာေတြကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။

Ebook တစ္အုပ္ Standard နဲ႔ ညီဖို႔ဆိုတာက အဲဒီ typography ပိုင္းတင္ မကပါဘူး။ Page Composition ေတြ၊ Index ေတြ၊ Bookmark၊ TOC အဲဒါေတြပါ ေသသပ္ျပည့္စံုဖို႔၊ ပါ၀င္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္။ Ebook တစ္အုပ္မွာ ဒီအတိုင္း အစဥ္လိုက္ပါသင့္ပါတယ္။

၁။ မ်က္ႏွာဖံုး
၂။ မာတိကာ (အက်ဥ္း)
၃။ မာတိကာ (အက်ယ္)
၄။ စာေရးသူ၏ ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း
၅။ အခန္း (၁)
၆။ အခန္း (၂)
……..
…
.
ရ။ ကိုးကားခ်က္မ်ား
၈။ အကၡရာအညႊန္း

Ebook တစ္ခုရဲ႕ ပထမဆံုး စာမ်က္ႏွာဟာ စာအုပ္မ်က္ႏွာဖံုးပါ။ Cover Design မပါမျဖစ္ ထည့္သင့္ပါတယ္။ Cover မွာ စာအုပ္ရဲ႕အမည္၊ စာေရးသူအမည္ ကို ျပည့္စံုေအာင္ ေဖာ္ျပသင့္ပါတယ္။ Ebooks ေတြကို စီးရီးလိုက္ ထုတ္မယ့္သူေတြအတြက္ေတာ့ Cover Design ကို သီးသန္႔ဖန္တီးထားၿပီး အဲဒီ Design ကိုပဲ Repeat လုပ္ သံုးသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ- နာမည္ႀကီး Publisher ေတြျဖစ္တဲ့ SAMS, Apress, Microsoft, Orielly ေတြကထုတ္တဲ့ Ebook ေတြရဲ႕ Cover Design ကို ၾကည့္လိုက္ရံုနဲ႔ ဘယ္ Publisher ဆိုတာ ခ်က္ခ်င္း တန္းေျပာလို႔ရပါတယ္။

Cover Page ၿပီးသြားတဲ့အခါမွာ TOC လို႔ အတုိေကာက္ေခၚတဲ့ Table of Contents သို႔မဟုတ္ မာတိကာ ထည့္ေပးသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ-
အခန္း(၁) Network ဆိုသည္မွာ……………………………………………. ၅
အခန္း(၂) Network အမ်ိဳးအစားမ်ား ……………………………………...၁၁

အဲဒီလိုမ်ိဳး အခန္းနံပါတ္ေတြနဲ႔ အခန္းေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႔ စာမ်က္ႏွာနံပါတ္ကို တဲြထည့္ေပးသင့္ပါတယ္။ တစ္ခု သတိထားသင့္တာက အခန္းတစ္ခန္းအစဟာ မ စာမ်က္ႏွာမွာ ရွိရမယ္ဆိုတာပါ။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ ဖတ္ရင္ေတာ့ မသိသာေပမဲ့ Print ထုတ္ဖတ္တဲ့အခါမွာ အခန္းေတြရဲ႕ အစဟာ မ စာမ်က္ႏွာမွာ ရွိျခင္းအားျဖင့္ ရွာေဖြရတာ လြယ္ကူမႈ၊ အဆင္ေျပမႈ ျဖစ္ေစပါတယ္။

မာတိကာမွာ အခန္း(၁) ေတြ (၂) ေတြ မေရးေသးခင္ မပါမျဖစ္ပါရမွာကေတာ့ စာေရးသူ၏ ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း ပါ။ ဒါဟာ လံုး၀လိုအပ္ပါတယ္။ စာအုပ္ထဲမွာ ေရးထားတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို စာေရးသူက တာ၀န္ယူရမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ သူဟာ စာအုပ္ထဲမွာ ေရးထားတဲ့ နည္းပညာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ဘယ္ေလာက္အေတြ႕အႀကံဳရွိသလဲဆိုတာ သူ႔ရဲ႕ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းကို ဖတ္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ရမွာပါ။ ႏိုင္ငံတကာ Ebook ေတြမွာေတာ့ စာေရးသူရဲ႕ Photo ကိုေတာင္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ၿပီးရင္ေတာ့ ကိုယ္ေရးသားတဲ့ အေၾကာင္းအရာအလိုက္ အခန္းေတြခဲြၿပီး ေဖာ္ျပရပါ့မယ္။

ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ကိုးကားတဲ့စာအုပ္ေတြ၊ Web Link ေတြ စတာေတြကို ျပည့္စံုေအာင္ ေဖာ္ျပရပါ့မယ္။ ကိုးကားခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပျခင္းအားျဖင့္ မူရင္းစာေရးသူေတြကို ပူေဇာ္ရာေရာက္သလို စာအုပ္ပါ အခ်က္အလက္ေတြဟာ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈရွိေၾကာင္းကိုပါ ေဖာ္ျပရာေရာက္ပါတယ္။

အေပၚမွာ ေရးခဲ့တဲ့အထိက Content ပိုင္းေတြမွာ သတိျပဳရမယ့္အခ်က္ေတြခ်ည္းပါ။ စာအုပ္ေနာက္ဆံုးမွာ Index (သို႔မဟုတ္) အကၡရာအညႊန္းထည့္ေပးဖို႔ကေတာ့ အခ်ိန္လည္း ယူရပါတယ္။ ခက္လဲ ခက္ခဲပါလိမ့္မယ္။ စာအုပ္ဆိုင္ေတြမွာ ေရာင္းတဲ့ ျမန္မာစာအုပ္ေတြေတာင္ အကၡရာအညႊန္းပါတဲ့ စာအုပ္ ခပ္ရွားရွားပါ။ သတိျပဳမိသေလာက္ ဆရာေမာင္၀ံသရဲ႕ အတၱဳပၸတိၳအဘိဓာန္ စာအုပ္တစ္အုပ္ပဲ ေနာက္ဆံုးမွာ အကၡရာအညႊန္း ထည့္ေပးထားပါတယ္။ သူကေတာ့ MyMyanmar Unicode System ကို သံုးၿပီး Sorting စဥ္ထားပါတယ္။

စာအုပ္ေရးၿပီးသြားၿပီ၊ PDF ထုတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ Bookmark ေတြ ထည့္ရပါမယ္။ Microsoft Word မွာ ပါၿပီးသားပါ။ Bookmark ေတြ ထည့္ထားျခင္းအားျဖင့္ Adobe Reader နဲ႔ ဖတ္တဲ့အခါမွာ ဖတ္ခ်င္တဲ့အခန္းကို ပံုမွန္လို Scroll Bar နဲ႔ ေက်ာ္သြားစရာမလိုေတာ့ပါ။ Bookmark မွာပါတဲ့ အခန္းနာမည္ကို ႏွိပ္လိုက္ရင္ အဲဒီအခန္းပါတဲ့ စာမ်က္ႏွာကို ေရာက္သြားေစပါတယ္။ ၿပီးရင္ မာတိကာမွာ ပါတဲ့ အခန္းနာမည္ေတြကို ႏွိပ္လိုက္ရင္ အဲဒီအခန္းပါတဲ့ စာမ်က္ႏွာကို တန္းေရာက္သြားေစဖို႔ မာတိကာမွာ Link ေတြပါ ထည့္ေပးသင့္ပါတယ္။

အက်ယ္တ၀င့္ ေရးသားထားတာမဟုတ္ေပမဲ့ ဒီေလာက္ဆိုရင္ အနည္းငယ္ သတိျပဳမိၾကမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ကိုယ္ေရးတဲ့ Ebook ေလးေတြကို International Standard မွီေအာင္ေတာ့ ႀကိဳးစားေစလိုပါတယ္။ စာပါ အခ်က္အလက္ေတြ ေကာင္းရဲ႕သားနဲ႔ စာအုပ္အျပင္အဆင္ညံ့လို႔ လူဖတ္နည္းတဲ့ စာအုပ္ေတြကို အမ်ားႀကီး ေတြ႕ဖူးလို႔ပါ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ SAMS တို႔ Microsoft တို႔က ထုတ္တဲ့ Ebooks ေတြရဲ႕ ဖဲြ႕စည္းထားပံုကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ပိုသေဘာေပါက္မွာပါ။