Sample, Sampling and Bit Rate

Audio/Video Converter ေတြကို သံုးစြဲတဲ့အခါမွာ Sample Rate ဆိုတာကို ခဏခဏ ေတြ႕ေနရတယ္။ KHz နဲ႔ တိုင္းတာထားတာေလ။ အမ်ားအားျဖင့္ 48000 KHz ဆိုၿပီး ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ Sampling Rate ဆိုတာ ဘာပါလိမ့္ဆိုၿပီး Wiki ထဲ ရွာၾကည့္တာ ေတာ္ေတာ္ေလး ေခါင္းမူးသြားတယ္။ Techterms မွာ ရွာၾကည့္မွ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိသြားတယ္။ အခု ကၽြန္ေတာ္နားလည္သေလာက္ ျပန္ေရးလိုက္ပါတယ္။


Sample ဆိုတာဘာလဲ
Sample ဆိုတာဟာ analog signal ေတြကို digital အေနနဲ႔ ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ data ေတြကို ေျပာတာပါ။
လက္ေတြ႔ဘ၀မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမင္သမွ်၊ၾကားသမွ် အကုန္လံုးဟာ analog format ေတြပါပဲ။ တစ္ဖက္မွာေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာဟာ digital ကိုပဲ နားလည္တယ္၊ digital information ေတြကို သိမ္းဆည္းႏိုင္၊ တြက္ခ်က္ႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အသံတစ္ခုကို ကက္ဆက္နဲ႔အသံဖမ္းလိုက္မယ္ ဆိုပါစို႔။ အဲဒီ ကက္ဆက္တိပ္ေခြထဲေရာက္သြားတဲ့ အသံဟာ analog format မွာဘဲ ရွိပါေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အဲဒီအသံကို ကြန္ပ်ဴတာထဲ သိမ္းဆည္ဖို႔အတြက္ အဲဒီ analog format ကို digital format အျဖစ္ ေျပာင္းရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလိုေျပာင္းလို႔ရလာတဲ့ digital data ေတြကို sample လို႔ေခၚပါတယ္။

Sampling ဆိုတာဘာလဲ
Analog ကေန digital ကိုေျပာင္းလဲတာကို Sampling လုပ္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ Sampling အဆင့္မွာ အသံ သို႔မဟုတ္ ရုပ္ကို တစ္စကၠန္႔အတြင္းမွာ အခါေပါင္းတစ္သိန္းေလာက္နီးပါး ဖမ္းယူလိုက္ပါတယ္။ Sampling Rate မ်ားေလ ရလာတဲ့ digital format ဟာ အရည္အေသြးေကာင္းေလပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ bit rate ဆိုတာပါ တိုးလာပါတယ္။ bit rate မ်ားေလ sample မ်ားမ်ားထုတ္ႏိုင္ေလ၊ Sample မ်ားမ်ားထုတ္ႏိုင္ေလ၊ အရည္အေသြးေကာင္းေလပါပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ စီဒီေခြထဲမွာပါတဲ့ သီခ်င္းသံဟာ Sampling Rate 44.1 KHz ရွိပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ တစ္စကၠန္႔မွာ sample ေပါင္း 44100 ပါ၀င္ပါတယ္။ Sampling Rate 44.1 KHz ရွိတဲ့ digital အသံဟာ အျပင္ကအသံနဲ႔ ထပ္တူနီးပါးရွိပါတယ္။ သာမန္လူေတြ မခြဲျခားႏိုင္ပါဘူး။ တကယ္လို႔မ်ား ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အဲဒီအသံကို 22 KHz နဲ႔ ဖမ္းလိုက္မယ္ဆိုရင္ ျပန္နားေထာင္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဟာ အသံအရည္အေသြးကလည္း မေကာင္းဘူးဆိုၿပီး ဘယ္သူမဆို ျပန္ေျပာၾကပါလိမ့္မယ္။

Bitrate

Bitrate ဟာ သူ႔ရဲ႕နာမည္ေလးအတိုင္းပါပဲ။ တစ္ေနရာကေန တစ္ေနရာကို Bit ေတြ စီးဆင္းတဲ့ႏူန္းကို ေျပာတာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ Bitrate ကို bps (bits per second) သို႔မဟုတ္ Kbps (kilo bit per second) , Mbps (Mega bit per second) တိုင္းတာပါတယ္။
အင္တာနက္လိုင္း ေလွ်ာက္တဲ့အခါမွာ 256 လိုင္း၊ 512 လုိင္း စသည္ျဖင့္ ေရြးရပါတယ္။ အဲဒါဟာ 256 Kbps လိုင္း သို႔မဟုတ္ 512 Kbps ကို ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက bitrate ကို audio file သို႔မဟုတ္ video file ေတြရဲ႕ အရည္အေသြးကို ေဖာ္ျပတဲ့အခါမွာလည္း သံုးစြဲပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ 192 Kbps ႏႈန္းနဲ႔ ခ်ံဳ႕ထားတဲ့ MP3 သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ဟာ 128 Kbps ႏႈန္းနဲ႔ ခ်ံဳ႕ထားတဲ့ MP3 သီခ်င္းထက္ ပိုၿပီး နားေထာင္ေကာင္းပါလိမ့္မယ္။ သေဘာတရားက ကြန္ပ်ဴတာမွာ အသံဆိုတာကလည္း bit နဲ႔ဘဲ ကိုယ္စားျပဳတာေၾကာင့္ bit မ်ားေလ အသံကိုပိုၿပီး သိပ္သည္းစြာနဲ႔ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ေလပါပဲ။ 192 Kbps MP3 သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ဆိုရင္ သူဟာ တစ္စကၠန္႔အတိုင္းအတာရွိတဲ့ အသံကို 192 Kilobit ႏႈန္းနဲ႔ ကိုယ္စားျပဳထားတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ိဳးပါပဲ Bitrate 3000 Kbps ရွိတဲ့ Video ဖိုင္တစ္ဖိုင္ဟာ Bitrate 1000 Kbps ရွိတဲ့ Video ထက္ ပိုၿပီး ၾကည့္ေကာင္းမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

Bit rate, Sample Rate, Codec

Audio CD ကေန MP3 ေျပာင္းတဲ့အခါပဲျဖစ္ျဖစ္၊ VCD ကေန MP4 ေျပာင္းတဲ့အခါပဲ ျဖစ္ျဖစ္ sample rate တို႔ bit rate တို႔ codec တို႔ဆိုတာက မျမင္ခ်င္မွ အဆံုးပါ။ အရင္တုန္းကေတာ့ အေသပဲ မွတ္ထားတယ္။ bit rate မ်ားရင္ သီခ်င္းက ပိုနားေထာင္ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဖိုင္ဆိုက္ဒ္ႀကီးတယ္ေပါ့။ sample rate ဆိုတာက် ဘာမွန္းလဲမသိေတာ့ အဲဒီ value ေတြကို သြားေတာင္ မထိဘူး။ အခုေနာက္ပိုင္း Xilisoft Video Converter ကို ေတာ္ေတာ္ေလး ေမႊၾကည့္ရင္းန႔ဲ audio ဖိုင္ေတြ video ဖိုင္ေတြ converting လုပ္တဲ့အခါမွာ codec ကို သံုးတယ္ဆိုတာ သိလာပါတယ္။ အရင္တုန္းက avi ဖိုင္၊ dat ဖိုင္၊ wmv ဖိုင္ စသည္ျဖင့္ အဲဒီလိုေတြပဲ သိရာကေန အခုေတာ့ avi ဖိုင္ေတာင္မွ အမ်ားႀကီး ကဲြတယ္ဆိုတာ သိလာပါတယ္။ codec ေၾကာင့္ ကဲြသြားတာေပါ့ေလ။
ဟိုတစ္ေန႔က MP4 Model အသစ္တစ္လံုးကို စမ္းသံုးၾကည့္တဲ့အခါ သူက avi ဖိုင္တစ္မ်ိဳးထဲပဲ လက္ခံတယ္။ အဲဒါနဲ႔ စက္ထဲရွိတဲ့ avi ဖိုင္တစ္ဖုိင္ကို ေကာက္ထည့္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဖြင့္ၾကည့္ေတာ့ ဖြင့္မရဘူး။ အဲဒါနဲ႔ သူ႔ထဲမွာပါၿပီးသား sample video file ရဲ႕႔ properties ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ သူက xvid codec ကို သံုးထားတာကို သိရပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ avi ဖိုင္ကိုမွ xvid codec သံုးၿပီး convert လုပ္လိုက္ အေတာ္ေလး အဆင္ေျပသြားပါတယ္။
bit rate ေတြ sample rate ေတြဟာ ဘာလဲဆိုတာ သိခ်င္ေတာ့ Wikipeida ထဲ ရွာၾကည့္ပါတယ္။ သူ႔ description ေတြ ဖတ္ၾကည့္လိုက္တာ ေခါင္းကို မူးသြားတာပါပဲ။ အဲဒါနဲ႔ google မွာ ထပ္ေမႊၾကည့္တဲ့အခါ www.techterms.com က အေတာ္ေလး ေကာင္းတာကို ေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ရွင္းျပတာလည္း တိုတယ္၊ နားလည္လြယ္တယ္ဗ်ာ။